ปัญหาหนึ่งที่ทำให้คนปั่นจักรยานเสือหมอบ ยังไม่มั่นใจกับเสือหมอบติดดิสก์เบรคคือการเปลี่ยนล้อที่เชื่องช้าในระบบแกนปลดแบบ ThruAxle ของล้อดิสก์เบรคครับ
การใช้งานแกน Thru-Axle มีประโยชน์หลายอย่างดังที่เราเห็นกันในเสือภูเขาที่หันมาใช้ระบบนี้กันเกือบทั้งหมดแล้ว ทั้งเรื่องความสติฟที่ดีขึ้น และช่วยให้การเชื่อมต่อระหว่างล้อกับดรอปเอาท์แน่นหนามากขึ้นอีกด้วย
ในสนามแข่ง นักกีฬาไม่ชอบล้อดิสก์เบรคเพราะนอกจากจะมีความเสี่ยงแล้ว ยังเปลี่ยนล้อได้ช้ากว่าล้อที่ใช้แกนปลดไว (Quick Release) ทั่วๆ ไป
แต่ล่าสุดทาง Mavic ได้เปิดตัวระบบ Thru-Axleใหม่ (ในงาน eurobike ปี 2016) เรียกมันว่าระบบ Speed Release ซึ่งช่วยให้ผู้ใช้เปลี่ยนล้อในระบบ Thru-Axle ได้ไวไม่แพ้แกนปลดไวธรรมดาๆ พร้อมให้ ENVE บริษัทในเครือเดียวกันออกตะเกียบที่รองรับระบบนี้ด้วย มันทำงานยังไง ลองมาดูกัน
Mavic Speed Release
อย่างที่เห็นในวิดีโอครับ สิ่งที่ต้องมีคือตะเกียบและแกนปลดที่รองรับระบบ Speed Release ซึ่งตรงช่องเสียบแกน thru-axle จะไม่เหมือนตะเกียบ thru-axle ทั่วๆ ไป ฝั่งขวาต้องเป็นรูเปิด และฝั่งซ้ายต้องเป็นเกลียว
สำหรับการติดตั้ง ให้วางตำแหน่งตะเกียบเข้ากับล้อ เหมือนที่เราใช้ในล้อธรรมดา และแค่ดันแกน thru-axle speed release เข้าไปโดยยังไม่ต้องขันแน่น ล้อก็จะไม่หลุดออก
เมื่อเสียบเข้าไปแล้ว ผู้ใช้ต้องหมุนล็อคแกนปลด ซึ่ง Mavic เรียกวิธีการล็อกของเขาว่า Torque Control ซึ่งทำงานเหมือนประแจปอนด์ ขันได้ประมาณสี่รอบความตึงจะเต็มที่แล้วเราจะขันต่อไม่ได้ (แกนปลดจะหมุนได้ฟรี มีเสียงดังแก๊กๆๆ เหมือนเวลาใช้ประแจปอนด์เกินค่าที่กำหนด) ตรงนี้เราสามารถหมุนมือจับแกนปลดไปในทิศทางที่เราต้องการได้
จุดเด่นสุดคือจังหวะถอดล้อ เมื่อต้องการถอดล้อ ให้หมุนแกนปลดทวนเข็มนาฬิกาสี่ครั้ง (ใช้มือข้างเดียว) ! แล้วดึงแกนปลดออกมาเล็กน้อย เหมือนๆ กับระยะที่เราถอดแกนปลดไวในล้อริมเบรค ไม่จำเป็นต้องดึงออกมาทั้งสลักเหมือนในล้อดิสก์เบรคแกน thru-axle อื่นๆ แค่นี้ก็ดึงล้อออกจากตะเกียบได้แล้ว (ถ้าไม่ดึงล้อออก ถึงจะขันออกมาแล้วล้อก็ยังไม่หลุด ป้องกันล้อหลุดจากการเบรคโดยไม่ได้ตั้งใจ)
เจ้าแกน Speed Release นี้ มีให้เลือกขนาด 12×100, 15×100, 12×142, และ 12×148 และน้ำหนักเพียง 40 กรัมเท่านั้น เบาระดับเดียวกับแกนปลดไวไทเทเนียมผสมคาร์บอนส่วนใหญ่ในตลาด และเบากว่าแกนปลด Dura-Ace เกือบ 80 กรัม
สำหรับตะเกียบที่รองรับระบบนี้ ตอนนี้ยังมีแค่ของ ENVE แต่ถ้าแบรนด์จักรยานอื่นอยากจะใช้ทาง Mavic/ENVE เปิดให้ไลเซนส์ไปใช้ฟรีไม่คิดค่าใช้จ่าย
ตะเกียบ Enve Speed Release น้ำหนักประมาณ 445 กรัม ซึ่งมากกว่าตะเกียบริมเบรคในปัจจุบันพอสมควร เดินสายภายใน มีระยะ clearance ยาง ที่ 32c
เป้าหมายของ Mavic และ Enve คือทำให้การเปลี่ยนล้อดิสก์นั้นเร็วไม่แพ้แกนปลดไวธรรมดา และหวังว่าผู้ผลิตแบรนด์อื่นๆ จะนำไปใช้กันในตลาดวงกว้าง
ที่ผ่านมา มีหลายแบรนด์พยายามทำให้การถอดล้อแกน thru-axle เป็นเรื่องง่ายและเร็วเช่นระบบ RAT ของ Focus
แต่ในระบบนี้ผู้ใช้ก็ยังต้องถอดแกน thru-axle ออกมาทั้งแกนถึงจะเปลี่ยนล้อได้ ซึ่งต่างจากระบบ Speed Release ของ Mavic ที่ทำงานใกล้เคียงกับระบบแกนปลดไวในล้อริมเบรคครับ น่าสนใจว่าผู้ผลิตจะหันมาใช้ระบบ Speed Release จนเป็นมาตรฐานวงการ เหมือนที่ Shimano สร้างมาตรฐาน Flat Mount ในการยึดดิสก์เบรคเข้ากับจักรยานหรือเปล่า
