รื้อใหม่หมด: เบื้องหลังการออกแบบ new Cervelo R-Series

What make a good bicycle? 

จักรยานที่ดีควรจะเป็นยังไง? ในฐานะผู้บริโภคและคนปั่นจักรยานทั่วไป ผมว่ามันเป็นคำถามที่เราไมค่อยจะคิดถึงเท่าไรครับ เอาเป็นว่าหน้าตาดูดีถูกใจ ปั่นแล้วสนุก สบาย ตอบโจทย์การใช้งาน ถูกจริต ราคาเหมาะสมกับฐานะ ก็น่าจะเพียงพอแล้ว…หรือเปล่า? สำหรับคนปั่นนั้นอาจจะใช่ แต่สำหรับคนออกแบบจักรยาน ที่มีโจทย์ต้องปรับปรุงสิ่งที่ตัวเองคิดว่าทำได้ดีที่สุดแล้ว (ในเวลานั้น) ให้ดีขึ้นอีก คำถามดังกล่าวเป็นสิ่งที่ต้องคิดวนไปวนมาซ้ำแล้วซ้ำเล่า 

Cervelo เป็นแบรนด์จักรยานที่มีชื่อเสียงยาวนานครับ อาจจะไม่เก่าแก่เหมือนแบรนด์อิตาเลียนชื่อดัง แต่ก็โดดเด่นด้วยแนวคิดที่ออกแบบจักรยานโดยใช้เทคโนโลยีและวิศวกรรมที่ดีที่สุดในช่วงเวลานั้น Cervelo คือผู้บุกเบิกตลาดจักรยานแอโร ในสมัยที่ไม่มีใครสนใจ เป็นรายแรกที่ผลิตจักรยานน้ำหนักเบาแต่ยังได้ความสติฟสูงสุดอย่างตระกูล R5CA และ RCA ดีไซน์ของ Cervelo กลายเป็นบรรทัดฐานของวงการที่ผู้ผลิตรายอื่นต้องคอยจับตามองตลอดเวลา จักรยาน R Series คันแรกออกมาตั้งแต่ 14 ปีที่แล้ว (2003) และเริ่มกวาดผลงานในระดับสูงสุด ไม่ว่าจะเป็นสเตจในแกรนด์ทัวร์ และแชมป์สนามคลาสสิคอย่าง Paris-Roubaix ในปี 2006 

Cervelo R5CA for Ryder Hesjedal, Giro d’Italia 2012 Champion

ปัญหาของ Cervelo…ซึ่งเป็นสิ่งที่เขาสารภาพเองระหว่างที่เรานั่งฟังพรีเซนเทชันการออกแบบ New R-Series คือ…Cervelo เป็นแบรนด์ที่ออกแบบจักรยานตามตัวเลข และมองข้ามเรื่อง “อารมณ์ร่วม” ของเจ้าของจักรยานไปสิ้น ก็ถ้าในเมื่อเราออกแบบรถที่ดีที่สุดที่เทคโนโลยีจะเอื้ออำนวยได้แล้ว ทำไมต้องสนใจเรื่องอื่นด้วย ? ถ้า Pinarello และ Bianchi คือนักเรียนสายศิลป์ที่ว่างเมื่อไรต้องแอบหนีไปดูหนังกระตุ้น inspiration, Cervelo ที่ผ่านมาก็คงเปรียบได้กับเด็กวิทย์นั่งเนิร์ดในโรงเรียนพิเศษถึงห้าทุ่มทุกวัน

ฟิล สเต็ดแมน (Product Director) “ที่ผ่านมาเรามีเป้าหมายค่าตัวเลขการออกแบบที่เราต้องทำให้ได้ครับ มันมีไม่กี่เรื่องหรอก เพิ่มความสติฟ ลดน้ำหนัก เพิ่มความแอโร มันเป็นวิทยาศาสตร์มาก แต่ครั้งนี้เราอยากเข้าถึงความรู้สึกนักปั่นมากขึ้น เราอยากปรับปรุงเรื่อง handling เรื่องรายละเอียดที่จะทำให้คุณหลงไหลจักรยานมากกว่าตัวเลขในห้องแล็บ” 

ความรู้สึกของการปั่น

ถึงจักรยานจะสมบูรณ์แบบแค่ไหน แต่ถ้าคนปั่นไม่รู้สึกอะไรกับมันก็ไม่มีความหมายและไม่น่าปั่น โจทย์การออกแบบ ทีมงาน Cervelo จึงกลับมาเริ่มคิดใหม่หมด ว่าจะออกแบบจักรยานยังไงที่ทำให้คนปั่นหลงไหล เวลาเราได้ลองปั่นจักรยานคันใหม่ที่เพิ่งถอยมา หรือเวลาเราอธิบายคุณลักษณะจักรยานของเราให้เพื่อนฟัง สิ่งที่เราคุยกันคือ “ฟีลลิงการปั่น” คันนี้ฟีลยังไง? นั่นคือความรู้สึก คืออารมณ์ร่วม เป็นภาษาธรรมดาง่ายๆ ที่เราถ่ายทอดกัน แต่ยิ่งรถฟีลดี มันก็ยิ่งทำให้เราปั่นสนุก และจดจำช่วงเวลาดีๆ ในการปั่นบนจักรยานคันนั้นได้ง่ายขึ้น 

“องค์ประกอบในธรรมชาติเป็นอะไรที่ดูเรียบง่าย แต่มันผ่านการออกแบบที่สมบูรณ์แบบมาแล้ว”​ จักรยานที่ดีควรจะให้ความรู้สึกแบบเดียวกัน เรียบง่าย แต่ปั่นดีจนผู้ปั่นไม่ต้องคิดว่ามันผ่านกระบวนการออกแบบอะไรมาบ้าง Cervelo ต้องการสะท้อนภาวะทวินิยมนี้ใน R Series นั่นคือ ออกแบบให้มันเป็นจักรยานที่เรียบง่ายที่สุด แต่ปั่นดีจนเจ้าของลืมไปเลยว่าปั่นอะไรอยู่

พัฒนาการจักรยานถนน (road bike) เปลี่ยนแปลงไปมาก เรามีความรู้ใหม่ๆ หลายด้านไม่ว่าจะเป็นแอโรไดนามิก วัสดุ การซับแรงสะเทือน ฟิตติ้ง ท่าปั่น เบรคระบบใหม่และเทคโนโลยีในยางจักรยาน เช่นยางหน้ากว้างที่เริ่มนิยม ทั้งหมดนี้เปลี่ยนแนวคิดการใช้งาน “เสือหมอบ” ไปจากเดิมมาก 

ใน R-Series เจเนอเรชันใหม่ Cervelo ต้องการตอบโจทย 5 ด้านครับ นั่นคือ – ความสบายของผู้ปั่น, handling, การตอบสนองแรง, รองรับยางและเบรครูปแบบใหม่ 

เริ่มใหม่หมด 

ด้วยเหตุผลที่กล่าวมา Cervelo เลยตั้งใจรื้อการออกแบบ R-Series ใหม่ทั้งหมด ฟิล ไวท์ (CEO และผู้ร่วมก่อตั้ง Cervelo) ให้โจทย์ทีมวิศวกรไปว่า “ถ้าคุณมีอิสระในการออกแบบจักรยาน all rounder หนึ่งคัน คุณจะทำมันออกมายังไงให้มันเป็นแพลตฟอร์มร่วมสมัยที่ตอบโจทย์การใช้งานนักปั่นยุคนี้?”  เราจะมาดูกันไปทีละส่วนครับ ต้องขอบอกว่าส่วนนี้จะลงลึกเรื่องเทคโนโลยีและแนวคิดการออกแบบจักรยาน ถ้าใครไม่สนใจ ข้ามไปได้เลยครับ 

Geometry: ท่าปั่นแบบไหนตอบโจทย์การใช้งาน? 

Geometry หรือองศา/มิติจักรยานเป็นสิ่งที่ Cervelo ถูกวิจารณ์พอสมควรใน R-Series รุ่นที่ผ่านมาครับ​ ซึ่งเป็นจักรยานที่มีระยะ stack สูง จนโปรในทีมหลายๆ คนต้องเลือกปั่นจักรยานไซส์เล็กลงเพื่อให้ได้ท่าปั่นก้มต่ำ – แต่ Cervelo ยอมรับว่ามันไม่ใช่ทางออกที่ดีที่สุด เพราะจักรยานไซส์ที่เล็กกว่าขนาดตัวนักปั่นก็หมายความว่าจะบังคับควบคุมรถได้ยาก และไม่เป็นธรรมชาติ จากผลสำรวจของ Cervelo พบว่าโปรในทีม Dimension Data (ที่ Cervelo สปอนเซอร์อยู่)​ เริ่มเปลี่ยนสไตล์การนั่งปั่น มานั่งหน้าเบาะมากขึ้น เพื่อปั่นในท่าที่ก้มลู่ลมยิ่งกว่าสมัยก่อน 

ใน R-Series รุ่นใหม่ Cervelo ต้องการให้จักรยานตอบสนองดีขึ้น handling เป็นธรรมชาติมากขึ้น และมีความมั่นคงในการขี่ลงเขาด้วยความเร็วสูง เข้าโค้งได้เฉียบและนิ่ง 

 

R3 ไม่ใช่ R5 ราคาถูกอีกต่อไป

จากแต่ก่อนที่ R3 เป็นรุ่นที่น้ำหนักมากกว่าและราคาถูกกว่าของ R5, ตอนนี้ R3 และ R5 เป็นจักรยานคนละโมลด์ครับ มี geometry ต่างกันเล็กน้อย R5 ออกแบบมาสำหรับโปร คอต่ำกว่าเดิม 8mm ท่อแอโรกว่า น้ำหนักเบากว่า สติฟกว่า มันคือ Cervelo RCA ที่ปรับ geometry ใหม่ให้ก้มต่ำกว่าเดิมนั่นเอง ในไลน์อัปของ Cervelo – S5 จะ stack ต่ำสุด ตามด้วย R5, และ R3/S3 ลองดูกราฟ stack / reach ในรูปขวาล่างด้านบนจะเห็นภาพชัดครับ 

ส่วน R3 (และ S3) นั้นใน strack/reach เดียวกัน จะสูงกว่า R5 นั่นคือขี่ง่ายสบายกว่า ไม่ก้มเท่ารถสำหรับโปรนั่นเอง 

จะเห็นว่า S5 (เส้นสีแดง) = stack ต่ำสุด / reach ยาวสุด รองลงมาคือ R5, ตามด้วย S3, R3 และ C Series ซึ่งเป็นเสือหมอบเอนดูรานซ์  

 

ทำยังไงให้ handling นิ่ง? 

เพื่อให้นักปั่นได้ฟีลมั่นใจในการควบคุมรถที่สุด Cervelo ลดความสูงฐานกระโหลก (BBdrop) ลง 3mm เพื่อลดจุดศูนย์ถ่วง และปรับระยะ trail ใหม่ (เชนสเตย์ที่ 410mm, ระยะ front center 594mm และ wheelbase 993m ในไซส์ 56cm) Cervelo อ้างว่า geometry นี้จะได้รถที่นิ่ง ว่องไวแต่ไม่ส่ายหรือสั่น (twitchy) 

รูปทรงท่อใหม่: Squoval Max

ทำยังไงให้ได้เฟรมที่ตอบสนองแรงดีและน้ำหนักเบา? กราแฮม ชริเว วิศวกรผู้นำโปรเจ็ค R Series กล่าวว่า มันเริ่มจากการใช้ซอฟต์แวร์วิเคราะห์ปริภูมิคณิตศาสตร์ (topology) เพื่อหาจุดที่รับแรงมากสุดและน้อยสุด ช่วยลดเนื้อวัสดุในส่วนที่รับ load น้อย และเพิ่มในส่วนที่รับ load มาก พอได้รูปทรงจักรยานคร่าวๆ แล้วก็นำไปขึ้นแบบวาดมือ แล้วโยนลง CAD สุดท้ายได้ทรงท่อใหม่ในชื่อ Squoval Max ปรับปรุงดีไซน์จากท่อทรง Squoval ใน R-Series รุ่นก่อน (เป็นการรวมเอาส่วนที่ดีที่สุดของท่อกลมและท่อสี่เหลี่ยมเข้าด้วยกัน) ได้แบบใหม่ขนาดใหญ่กว่าเดิม แอโรกว่าเดิม (นิดนึง) แต่เบากว่าเดิม 

โจทย์ใหม่: R5 สติฟกว่าเดิม, R3 เบากว่าเดิม

  • ใน New R5 – Torsional Stiffness (ค่าความแข็งตึงต่อการรับแรงบิด) บริเวณท่อคอเพิ่มขึ้น 21%
  • ความสติฟบริเวณกระโหลกเพิ่มขึ้น 13% 
  • R5 Disc รุ่นใหม่สติฟยิ่งกว่ารุ่นริมเบรค ที่ท่อคอสติฟขึ้น 18% และที่กระโหลกเพิ่มมากถึง 26% 
  • สำหรับเฟรม R5 ใหม่ ไม่สามารถทำให้เบาได้กว่านี้ Cervelo บอกว่าโดยดีไซน์แล้ว ท่อบางส่วนนี่บางถึง 0.8mm ถ้าจะทำให้เบากว่านี้ก็จะอันตราย เปราะแตกง่าย ยิ่งเป็นเฟรมที่โปรใช้แข่งตลอดทั้งปี จึงต้องมีความทนทานด้วย น้ำหนักเฟรมอยู่ที่ 850 กรัมสำหรับเวอร์ชันริมเบรค 

  • เฟรมดิสก์เบรคเบากว่า หนัก 831 กรัม 
  • สำหรับ R3 เป้าหมายการออกแบบคือลดน้ำหนัก เพราะ R3 รุ่นเก่าโดนบ่นว่าเฟรมหนักเกินไปเทียบกับราคาและคู่แข่ง (ประมาณ 1,020 กรัม) เฟรม R3 รุ่นใหม่ น้ำหนักลดลง 10% เหลือ 916 กรัม แต่ตะเกียบหนักว่าเดิมเล็กน้อยเพื่อให้ handling ดีขึ้น 
  • R3 Disc เฟรมหนัก 890g (จาก 1,060g) และตะเกียบเพิ่มจาก 349g เป็น 388g
  • นอกจากน้ำหนักและความสติฟที่ดีขึ้นแล้ว ถ้าย้อนกลับไปดูกราฟแรกจะเห็นว่าทั้ง R5/R3 ปรับปรุงเรื่องแอโรไดนามิกด้วย ตะเกียบใหม่และการเดินสายเกียร์/เบรค ใหม่ช่วยให้ลดแรงต้านลมได้ดีขึ้น

แฮนด์และสเต็มใหม่จาก Cervelo

กราแฮมบอกต่อว่าเพื่อให้คุมฟีลลิงรถได้สมบูรณ์แบบที่สุด Cervelo ต้องเลือกผลิตแฮนด์และสเต็มเอง เขาบอกว่า เราออกแบบเฟรมแทบตาย แต่พอคนปั่นเอาไปใช้กับแฮนด์อะไรก็ไม่รู้ ที่มันอาจจะไม่เข้ากับสรีระเขา หรือคุณภาพไม่ดี มันก็เสียคาแรคเตอร์รถหมด 

แฮนด์ R5 ใช้ชื่อ AB06 พัฒนามาจากแฮนด์​ AB04 ใน Cervelo S5 ซึ่งเป็นแฮนด์แอโรครับ ด้านบนเป็น flat top แต่มีปีกสั้นกว่า ใช้ดรอปแบบคอมแพค ที่วางมือด้านบนลาดลงแบบ sweepback (จับสบายมาก!) มีระยะ wrist clearance เหลือเฟือ ไม่ต้องกลัวข้อมือติดแฮนด์บนเวลายกสปรินต์ ส่วนโค้งที่เชื่อมกับดรอปทำออกมาให้วางมือบนฮู้ดได้สบายๆ 

แฮนด์มีระยะดรอป 128mm ระยะ reach 80mm มีให้เลือก 4 ไซส์ และเจาะรูเดินสาย Di2 junction box แบบติดปลายแฮนด์ด้วย 

Cervelo เคลมว่าแฮนด์ AB06 ประหยัดแรงกว่าแฮนด์กลม 3 วัตต์ น้ำหนักแฮนด์ 200-209 กรัม 

สเต็มคาร์บอนใช้องศาเดียวกับท่อนอนเพื่อความสวยงาม รองรับการเดินสายเกียร์ภายใน (แล้วไปโผล่ออกตรงกลางด้านหลังสเต็มแบบ Cervelo S5) น็อตหน้าสเต็มเปลี่ยนใส่ Bar Fly ได้ 

สเต็มมีให้เลือกหลายความยาว ตั้งแต่ 70mm-130mm (คาร์บอน) และ 80-130mm (อลูมิเนียม) 

Minor Detail: เฟรม R Series ใหม่มากับตัวกันโซ่ฟาดเชนสเตย์และกันอาการ chain suck, ใช้ตัวยึดอานแบบ integrated, รองรับยางกว้างสูงสุด 38mm (ดิสก์เบรค), และใช้แกนปลด Thru Axle ใหม่ที่ดัดแปลงมาจากระบบ RAT ของจักรยาน Focus 

Cervelo R5 Disc

Cervelo เป็นรายแรกๆ ที่ใช้ดิสก์เบรคในเสือหมอบครับ มีให้เห็นใน R3 และ S3 และตอนนี้ก็เพิ่มดิสก์เข้ามาใน Cervelo R5 จากที่ฟังกราแฮมอธิบาย Cervelo ทดลองดิสก์เบรคในเสือหมอบมาได้ 6 ปีแล้ว เริ่มตั้งแต่ทดลองเอาดิสก์เบรคเสือภูเขามาลองหาวิธีติดตั้งเอง ก่อนที่ Shimano จะมีมาตรฐานการยึดดิสก์เบรคกับเฟรมเสือหมอบเหมือนที่เราเห็นกันตอนนี้ 

Cervelo เชื่อมั่นในดิสก์เบรค และยืนยันว่าเป็นเทคโนโลยีสำหรับเสือหมอบที่ดีกว่าริมเบรค ในด้านโครงสร้าง ดิสก์เบรคช่วยให้ออกแบบเฟรมที่แข็งแรง น้ำหนักเบา ตอบสนองแรงดีกว่าแบบริมเบรค (การใช้แกน Thru Axle ช่วยการส่งถ่ายช่วงหน้าและหลังรถได้ดีมาก) ด้านความแอโรก็ไม่แพ้ริมเบรคเพราะผู้ผลิตล้อสามารถดัดแปลงรูปรงล้อได้มากกว่าแค่กรอบความกว้างของก้ามเบรคเหมือนในปัจจุบัน และประสิทธิภาพการเบรคก็ดีกว่าในทุกสภาพอากาศ 

กราแฮมกล่าวว่า Cervelo R5 Disc คือเฟรม R5 ที่ดีที่สุดของ Cervelo เพราะประสิทธิภาพที่ออกมาโดดเด่นกว่า R5 ริมเบรคทุกด้าน น้ำหนักเฟรมเบากว่า ตัวเฟรมแอโรกว่า และสติฟกว่าเฟรมริมเบรคมาก มีแค่ตะเกียบหน้าที่หนักกว่า R5 เพราะเป็นจุดที่รับโหลดเยอะ ต้องใช้วัสดุเยอะเพื่อให้ได้ความสติฟและความทนทาน ในการทดสอบภายใน Cervelo ทำลายตะเกียบกว่าร้อยชุดเพื่อหาค่าตะเกียบที่เซฟและได้ประสิทธิภาพดีพอ

ระบบ CRA ของ Cervelo มีขนาดเล็กกระทัดรัดกว่า RAT มีการเปลี่ยนตำแหน่งสปริงให้ได้แรงตึงระหว่างล็อกที่ดีกว่า 

ตัวด้ามจับมีการทำสีบอกทิศทางการสอดแกนและทิศทางการหมุนล็อค โดยรวมแล้วใช้งานได้สะดวกดีครับ แต่ยังไม่เร็วเท่าระบบของ Mavic/Enve Speed Release 

ราคา/ วันวางจำหน่าย

Cervelo R Series ใหม่จะเปิดตัวในไทยอย่างเป็นทางการวันที่ 22 มิถุนายนนี้ ปัจจุบันเรายังไม่ได้ราคาบาท ลองดูราคาและสเป็คจากตารางข้างล่างนี้ 

Cervelo R5 Mechanical เริ่มวางจำหน่ายแล้ว (ในต่างประเทศ) ส่วนเวอร์ชัน Di2 และดิสก์เบรคอาจจะต้องรออีกนิด (Shimano และ SRAM ยังผลิต Dura-Ace ดิสก์ / Sram eTap Hydro Disc ไม่ทัน) ส่วน Cervelo R3 ทั้งหมดจะตามมาประมาณเดือนตุลาคมครับ 

R5 Dura-Ace Di2 + Enve

R5 eTap Zipp (302)

R5 Dura Ace + Mavic Ksyrium

R3 Dura-Ace + Mavic Ksyrium

By เทียนไท สังขพันธานนท์

คูน คือผู้ก่อตั้งดั๊กกิ้งไทเกอร์ และอยากใช้เว็บไซต์นี้ช่วยให้คนไทยอยากขี่จักรยานกันเยอะๆ!

Leave a comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *