สิ่งแรกที่คุณควรรู้คือ Icarus (อิคารัส) ได้รับรางวัลสารคดียอดเยี่ยมจากเวทีออสการ์ประจำปีนี้
เรื่องที่สอง คุณสามารถรับชมภาพยนตร์สารคดีเรื่องนี้ได้ฟรีผ่าน Netflix.com (ถ้ายังไม่เคยใช้งาน คุณสามารถสมัครสมาชิกเพื่อทดลองใช้บริการฟรีได้ 30 วัน)
และเรื่องที่สาม สาเหตุว่าทำไม Icarus ถึงชนะรางวัล เพราะนี่อาจจะเป็นสารคดีกีฬาที่สำคัญที่สุดในทศวรรษนี้ครับ ซึ่งเราจะมาดูกันในรีวิวนี้ (มีสปอยเลอร์เล็กน้อย)
จากผู้กำกับภาพยนตร์สู่นักปั่นสมัครเล่นที่อยากลองโด้ปเหมือนแลนซ์ อาร์มสตรอง
เรื่องนี้มันเริ่มจากความอยากรู้อยากเห็นของผู้กำกับภาพยนตร์ชาวอเมริกันคนหนึ่ง นามว่า ไบรอัน โฟเกล นอกจากงานในฮอลลีวู้ดของเขา แล้วโฟเกลเป็นนักปั่นตัวยงครับ ความขี้สงสัยของเขาเป็นต้นกำเนิดคำถามสองข้อ
- ระบบตรวจจับโด้ปที่ใช้กันในตอนนี้ จะหลบเลี่ยงได้ยากขนาดไหน
- ถ้าเขาลองโด้ปเต็มข้อ จะปั่นเก่งขึ้นแค่ไหนกัน ?
โฟเกลอยากจะทดสอบข้อสงสัยทั้งสองข้อนี้ในสนามแข่ง Haute Route รายการแข่งจักรยานสมัครเล่นที่ขึ้นชื่อว่ายากและโหดหินที่สุดในโลก เป็นการแข่งในเส้นทางภูเขาสูงชันในฝรั่งเศส โดยผู้จัดเลือกคัดเอาเฉพาะเขาที่ใช้ใน Tour de France ล้วนๆ แข่งกัน 7 วัน ระยะทางร่วม 800 กิโลเมตร และรวมระยะ elevation 20,000+ เมตร
โฟเกลอยากจะพัฒนาเวลาที่เขาทำได้ในปีก่อนหน้า แต่จะโด้ปให้ถูกวิธีได้นั้นไม่ง่าย เขาต้องการความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญซึ่งก็ทำให้ได้พบกับเกรโกรี่ รอดเชงคอฟ ผู้อำนวยการศูนย์ต่อต้านการโด้ปรัสเซีย โฟเกลแปลกใจที่รอดเชงคอฟอาสาพาเขาโด้ปในวิธีที่จะไม่ถูกระบบตรวจจับ เพราะไม่น่าจะเป็นอะไรที่ผู้อำนวยการศูนย์ต่อต้านการโด้ปพร้อมจะทำแบบเต็มใจ!
ที่พีคกว่านั้นคือรอดเชงคอฟบอกโฟเกลแบบทื่อๆ ว่าวิธีที่เขาจะใช้กับโฟเกลก็เป็นวิธีที่เขาช่วยให้นักกีฬาทีมชาติรัสเซียรอดพ้นจากการถูกตรวจโด้ปในโอลิมปิกฤดูหนาวปี 2014 จนรัสเซียกวาดเหรียญทองไปถึง 13 เหรียญ (และพบทีหลังว่าโด้ปในโอลิมปิก 2016 ที่ริโอด้วย) รอดเชงคอฟถึงขั้นที่จะหาทางลักลอบนำเข้าปัสสาวะของโฟเกลไปตรวจในแล็บของเขาแบบผิดกฏหมาย
เรื่องที่ไม่คาดคิด
ไม่กี่เดือนจากนั้น องค์การต่อต้านการโด้ปโลก ออกรายงานเปิดเผยการโด้ปของทีมชาติรัสเซียที่รัฐบาลรัสเซียสนับสนุน (state-sponsored doping) แล้วมีชื่อรอดเชงคอฟเอี่ยวอยู่ด้วย เหตุการณ์นี้ทำให้รอดเชงคอฟขอความช่วยเหลือโฟเกล พาเขาหนีไปหลบซ่อนในอเมริกา รอดเชงคอฟฝากชีวิตไว้กับคนที่เขาแทบไม่รู้จัก เพราะเขาสารภาพว่าการที่ต้องทำงานเป็นคนจับโด้ป แต่กลับต้องช่วยเหลือนักกีฬาให้รอดจากการโดนจับโด้ปมันกัดกินชีวิตของเขา และเมื่อรัสเซียโดนเปิดโปงแบบนี้ เขาคือคนที่รัฐจะตามล่าปิดปากเป็นคนแรกๆ!
ทั้งหมดนี้ก็เป็นพล็อตสารคดีเรื่องนี้อย่างคร่าวๆ ครับ พอรอดเชงคอฟมาถึงอเมริกา เขาและโฟเกลช่วยหน่วยงานต่อต้านการโด้ปโลกเปิดโปงวิธีการหลบระบบตรวจจับสารต้องห้ามที่เขาทำให้ทีมชาติรัสเซีย ซึ่งมี FSB (อดีต KGB) เข้ามาเกี่ยวข้องด้วย และที่น่าตกใจกว่าคือรัสเซียนั้นโด้ปในแทบทุกชนิดกีฬาในทุกโอลิมปิกที่ลงแข่งขันมาเป็นสิบๆ ปีแล้ว แน่นอนว่าการกระทำนี้มีอันตรายต่อทั้งโฟเกลและรอดเชงคอฟ
คาแรคเตอร์ของรอดเชงคอฟเป็นอะไรที่น่าสนใจมาก เขาเหมือนจะเสียใจกับที่ต้องละเมิดศีลธรรมและทำผิดกฏหมายเพื่อรับใช้ประเทศ (รอดเชงคอฟบอกว่าถ้าไม่ทำก็ตกงาน แล้วยิ่งรู้ความลับประเทศแล้ว ถ้าลาออกไปเฉยๆ ก็อาจจะถูกสั่งเก็บได้)
แต่ขณะเดียวกันเขาก็ดูตื่นเต้นกับการสอนวิธีโด้ปให้โฟเกล และอธิบายกลไกการหลบลีกระบบตรวจจับ ที่มีระบบความปลอดภัยยิ่งกว่าตู้นิรภัยธนาคารในสวิสอย่างสนุกสนาน จนเราไม่รู้ว่าจริงๆ แล้วเขาคิดยังไง หรือรู้สึกอะไรกับการที่เท้าเขาเหยียบคร่อมอยู่สองฝั่งของเส้นศีลธรรม
เรื่องราวการโด้ปของรัสเซียถูกตีแผ่ในสื่อใหญ่อย่าง The New York Times จนทำให้รัสเซียถูกแบนไม่ให้ลงแข่งในโอลิมปิกฤดูหนาวปี 2018 ที่เพิ่งจบไปนี้
ขณะเดียวกัน สารคดีก็สะท้อนความเพิกเฉยของคณะกรรมการโอลิมปิกที่ทราบถึงเรื่องการโด้ปของรัสเซียอยู่แล้ว แต่ก็ไม่รีบหาบทลงโทษ กลับดูว่าจะไม่อยากเข้าไปก้าวก่ายหรือกลัวอำนาจของรัสเซียอยู่กลายๆ
สารคดีเรื่องนี้ค่อนข้างยาวครับ สองชั่วโมงกว่า และช่วงกลางๆ ดูจะยืดย้วยไปหน่อย ถ้าทำให้กระชับกว่านี้ก็คงดี แต่โดยรวมๆ แล้วเป็นสารคดีที่คนรักกีฬาและจักรยานควรจะดู โดยเฉพาะกระบวนการสลับปัสสาวะนักกีฬาในห้องแล็บที่มีระบบนิรภัยที่ดีที่สุดในโลก แล้วยังมีภาพเคลื่อนไหวอธิบายขั้นตอนแบบ step by step นึกว่ากำลังดู Mission Impossible อยู่
ถ้าใครสนใจเรื่องที่รัฐบาลรัสเซียสนับสนุนการโด้ปนักกีฬาทีมชาติ อ่านเพิ่มเติมได้ที่
