เวลาปั่นต้องอยู่ตรงไหนในกลุ่มถึงจะเซฟแรงที่สุด? นักปั่นส่วนใหญ่รู้อยู่แล้วว่าการปั่นจักรยานเป็นกลุ่มนั้นช่วยประหยัดแรงให้คนที่อยู่ตรงกลาง หรือท้ายกลุ่ม เพราะนักปั่นด้านหน้าและด้านข้างช่วยบังกระแสลมให้เราได้เกือบทั้งหมด
ที่ผ่านมางานวิจัยโชว์ว่านักปั่นที่มีคนบังลมจะประหยัดพลังไปได้กว่า 45-60% ของคนที่บังลมให้ในการปั่นให้ได้ความเร็วเท่าๆ กัน แต่งานวิจัยล่าสุดจากทีมนักวิทยาศาสตร์มหาวิทยาลัย Eindhoven University of Technology รายงานว่าการปั่นในกลุ่ม (เปโลตอง) อาจจะช่วยประหยัดพลังให้คนในกลุ่มถึง 95% เลยทีเดียว
ในงานวิจัยที่ชื่อ Aerodynamic drag in cycling pelotons: New insights by CFD simulation and wind tunnel testing, ทีมนักวิจัยที่นำโดยศาสตร์จารย์เบิร์ท บล็อคเคน ทำการทดลองทดสอบการออกแรงของนักปั่นในเปโลตอง โดยใช้โมเดลนักปั่นที่พิมพ์แบบ 3 มิติจำนวน 121 ชิ้น จัดวางเรียงแบบการปั่นจริงในสภาพการแข่งขัน แล้วนำไปรันการทดสอบผ่านโปรแกรม CFD พร้อมยืนยันผลในอุโมงค์ลมเพื่อหาตำแหน่งในกลุ่มที่ประหยัดพลังได้มากที่สุด
- ผลการทดลองพบว่า นักปั่นที่อยู่ตรงกลางเยื้องไปทางหลังของกลุ่มนั้นออกแรงเพียงแค่ 5% ของนักปั่นที่ปั่นคนเดียวนอกกลุ่ม (solo rider) เพื่อให้เดินทางด้วยความเร็วเท่าๆ กัน
- ตำแหน่งที่ต้องออกแรงเยอะที่สุดคือบริเวณ “จมูก” หรือคนที่อยู่หน้าสุดของกลุ่ม จะต้องออกแรงประมาณ 86% ของนักปั่นที่ปั่นคนเดียวนอกกลุ่ม (สังเกตว่าถึงจะอยู่หน้าสุดแต่ก็ยังออกแรงน้อยกว่าการปั่นคนเดียว)
- ศจ. บล็อคเคนกล่าวว่า งานวิจัยเก่าๆ ทดลอง “ผิดพลาด” เลยได้ค่าการออกแรงของคนในกลุ่มที่สูงเกินจริง นั่นก็เพราะว่าการศึกษาเก่าๆ อิงมาจากการทดสอบเมื่อหลายสิบปีก่อน ที่ลองให้นักปั่นปั่นต่อแถวกันสี่คน แล้วพบว่านักปั่นคนที่อยู่ท้ายแถวต้องออกแรงแค่ 50% ของคนหน้าสุด
- อย่างไรก็ดี การปั่นเป็นแถวกับการปั่นเป็นกลุ่มนั้นไม่เหมือนกัน การปั่นกลุ่มใหญ่แบบที่นักปั่นอาชีพแข่งขันกันนั้นประหยัดแรงได้มากกว่าการปั่นเป็นแถวมาก ดูได้จากแบบจำลองคอมพิวเตอร์ด้านล่างนี้ ค่าเปอร์เซ็นที่โชว์นั้นเป็นสัดส่วนการออกแรงที่เทียบกับการปั่นคนเดียวนอกกลุ่ม
- ผลทดลองนี้สะท้อนแค่การปั่นในทางตรงที่ลมสงบ ถ้าต้องเลี้ยวโค้งหรือเจอลมปะทะด้านข้างรูปแบบการประหยัดพลังจะเปลี่ยนไป
- แต่อย่างน้อยๆ ผลการศึกษานี้ทำให้เรารู้ว่านักปั่นที่ชอบเบรคอเวย์หนีกลุ่มคนเดียวนั้น ต้องแข็งแกร่งขนาดไหนถึงจะเอาชนะการไล่จับของกลุ่มเปโลตองได้ เพราะเขาต้องออกแรงมากกว่าคนที่อยู่หัวแถวของกลุ่มเสียอีก
อ้างอิง: Aerodynamic drag in cycling pelotons: New insights by CFD simulation and wind tunnel testing
แล้วถ้าลมดันมาจากด้านหลังล่ะครับ?